Badanie histologiczne jest kluczową metodą diagnostyczną wykorzystywaną do mikroskopowej oceny tkanek i narządów pobranych od pacjenta. Pozwala ono na precyzyjną diagnozę różnorodnych procesów chorobowych, szczególnie tych o charakterze nowotworowym, zapalnym, degeneracyjnym oraz autoimmunologicznym [1][2][4][5].
Na czym polega badanie histologiczne?
Istotą badania histologicznego jest szczegółowa analiza fragmentu tkanki pod mikroskopem w celu zidentyfikowania obecności patologicznych zmian, takich jak nowotwory czy schorzenia zapalne [1][2]. Materiał do badania jest pobierany najczęściej za pomocą biopsji, a proces obejmuje utrwalenie, odwodnienie, zatopienie w parafinie, cięcie na cienkie skrawki oraz barwienie [1][2][4][7].
Efektem właściwie przeprowadzonego procesu jest otrzymanie preparatu pozwalającego patomorfologowi na precyzyjną ocenę charakteru zmian oraz postawienie jednoznacznej diagnozy [1][2][3][4].
Metody pobierania materiału do badania histologicznego
Pobranie tkanek realizowane jest różnymi technikami, spośród których najczęściej stosuje się biopsję cienkoigłową, gruboigłową oraz chirurgiczne usunięcie fragmentu narządu. Biopsja cienkoigłowa (o średnicy igły 0,4–0,6 mm) znajduje zastosowanie m.in. w diagnostyce tarczycy, piersi, węzłów chłonnych, natomiast gruboigłowa pozwala uzyskać większą ilość materiału, szczególnie istotną przy badaniu prostaty czy wątroby [4][7].
Przed pobraniem materiału konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych, które ocenią stan krzepliwości krwi (morfologia, APTT, INR, fibrynogen) – pozwala to ocenić ryzyko powikłań i odpowiednio przygotować pacjenta [5].
Proces przygotowania i analizy materiału histologicznego
Kluczowe znaczenie dla jakości badania ma prawidłowe wykonanie kolejnych etapów obróbki materiału. Wstępne utrwalenie, najczęściej formaliną, zabezpiecza komórki przed degradacją w trakcie transportu [1][2].
Następnie przeprowadza się odwodnienie za pomocą roztworów alkoholowych, a później zatapia się próbkę w parafinie, co umożliwia jej pocięcie mikrotomem na ultracienkie, kilkumikrometrowe skrawki (najczęściej 4–6 µm). Skrawki te poddaje się barwieniu histochemicznemu – hematoksylina barwi jądra komórkowe, a eozyna cytoplazmę komórek, pozwalając na efektywną ocenę struktur [1][2][3].
Ostatnim etapem jest ocena mikroskopowa przeprowadzana przez patomorfologa, który na podstawie obrazu tkanki rozpoznaje typ oraz charakter zaburzeń [1][2][3][4].
Zastosowania badania histologicznego
Najważniejszą rolą badania histopatologicznego jest diagnoza i różnicowanie zmian patologicznych. Badanie to znajduje zastosowanie przede wszystkim przy wykrywaniu nowotworów, procesów zapalnych i chorób autoimmunologicznych oraz analizie zmian w narządach wewnętrznych [1][4][5][7].
Oprócz klasycznej oceny histologicznej coraz częściej wykorzystuje się także nowoczesne techniki, takie jak immunohistochemia czy badania molekularne. Dzięki nim możliwe staje się wykrywanie specyficznych antygenów, kompleksów białkowych oraz czynników etiologicznych, co zwiększa precyzję diagnostyczną i pozwala lepiej dobrać terapię [6].
Kiedy wykonuje się badanie histologiczne?
Wskazaniami do przeprowadzenia badania histologicznego są podejrzenia zmian nowotworowych, chorób autoimmunologicznych, zmian zapalnych oraz wszelkie wątpliwości dotyczące nieprawidłowości w narządach wewnętrznych [1][4][7].
Czas od pobrania materiału do wydania wyniku obejmuje etap preparatyki oraz ocenę mikroskopową i może zająć kilka dni ze względu na złożoność i konieczność zapewnienia wysokiej jakości preparatu [1][6].
Elementy niezbędne dla jakości diagnostycznej
Ostateczna jakość diagnostyki histologicznej zależy od wielu czynników: metody pobrania, warunków utrwalenia i obróbki tkanki, a także zastosowanych barwień. Istotne jest również stosowanie nowoczesnych technik, które pozwalają rozszerzyć klasyczną ocenę mikroskopową o detekcję molekularną oraz immunologiczną tkanek [6].
Wysoki standard wszystkich etapów procesu wpływa bezpośrednio na możliwość postawienia trafnej diagnozy i ma przełożenie na skuteczne leczenie pacjenta [1][5][7].
Podsumowanie
Badanie histologiczne to podstawowa i niezastąpiona metoda precyzyjnej oceny zmian chorobowych w tkankach i narządach pacjentów. Dzięki połączeniu klasycznych oraz nowoczesnych technik umożliwia wykrywanie i różnicowanie szerokiego zakresu schorzeń, zapewniając nieocenioną wartość w procesie diagnostycznym i terapii [1][6][7].
Źródła:
- [1] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/badanie-histopatologiczne-co-to-jest-co-wykrywa/
- [2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Badanie_histopatologiczne
- [3] https://www.doz.pl/czytelnia/a13504-Badanie_histopatologiczne_-_co_to_jest_Jak_odczytywac_wyniki
- [4] https://klinikaambroziak.pl/klinikaodadoz/badanie-histopatologiczne
- [5] https://onkopedia.pl/wiedza/badanie-histopatologiczne-czym-jest/
- [6] https://diag.pl/pacjent/artykuly/badanie-histopatologiczne-czym-jest-przebieg-i-przygotowanie/
- [7] https://consilio.pl/co-to-jest-badanie-histopatologiczne/
fizjoterapeutaiprawo.pl to specjalistyczna platforma łącząca świat fizjoterapii z rzeczywistością prawną. Portal dostarcza praktycznej wiedzy dla fizjoterapeutów prowadzących własne gabinety i wszystkich zainteresowanych bezpieczną praktyką zawodową.